24-12-2025

 ਸਿਰਜਨਾਤਮਕ ਸੋਚ

ਸਿਰਜਨਾਤਮਕਤਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ੳਹ ਯੋਗਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਨਵੀਂ ਵਸਤੂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਜਨਾਤਮਕਤਾ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਉਹ ਯੋਗਤਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪੁਨਰ-ਗਠਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਜਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਸਤੂਆਂ, ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਸਿਰਜਣਾਤਮਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਸਿਰਜਕ ਵਾਸਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਇਕ ਵਿਧੀ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਬਹੁ-ਵਿਧੀ ਦੀ ਸੋਚ। ਇਕ ਵਿਧੀ ਦੀ ਸੋਚ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਇਕ ਹੀ ਉਚਿਤ ਅਤੇ ਨਿਸਚਿਤ ਉੱਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਅਤੇ ਕਲਪਨਾਵਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਹੀ ਸਿਰਜਨਾਤਮਿਕ ਸੋਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਜਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਕੁਝ ਸੀਮਤ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ
ਪਿੰਡ ਨੌਨੀਤਪੁਰ, ਤਹਿ. ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ)

ਸਕੂਲ ਸਮਾਂ ਬਦਲਣ ਦੀ ਮੰਗ

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਰਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਕੂਲ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਤੇ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਅਜਿਹੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਕਾਰਨ ਕਈ ਹਾਦਸੇ ਹੋ ਵੀ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਰੰਤ ਸਮਾਂ ਨਾ ਬਦਲਿਆ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਹਾਦਸੇ ਵਾਪਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਦਮ ਇਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੀ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਅਨੇਕਾਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਕੰਨ 'ਤੇ ਜੂੰ ਨਹੀਂ ਸਰਕ ਰਹੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ 10 ਵਜੇ ਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।

-ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਸਰ

ਰੱਬ ਰਾਖਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ

ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗਿਆਂ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਦਿਲ ਕੰਬਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਸੁਰਖ਼ੀ ਲਹੂ ਭਿੱਜੀ ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਦੇਵੇ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਣਹਾਰ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਬੇਵਸੀ 'ਚੋਂ ਬਸ ਇਹੀ ਹੂਕ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਰੱਬ ਰਾਖਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਮੁਹਾਲੀ ਦੇ ਚੱਲਦੇ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਰਾਣਾ ਬਲਾਚੌਰੀਆ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕਟਹਿਰੇ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਹੜੀ ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਸੂਬਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹਨ. ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ, ਨਾਮਵਰ ਕਲਾਕਾਰ ਤੇ ਵਪਾਰੀ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਹਿਸਾਬ ਕਰਨਾ ਕਠਿਨ ਹੈ। ਜੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਮੁੱਚੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸੂਬੇ 'ਚ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਹੋਰ ਵੀ ਮਾੜਾ ਹੋਵੇਗਾ।

-ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਕਵੀਸ਼ਰ
ਭਾਗੋਵਾਲ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ।

ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰੋ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਿਚ ਛੁਪੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ, ਪਰਿਵਾਰ, ਕੰਮਕਾਜ ਜਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਸੂਝ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਚੇਤਨਾ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਔਰਤਾਂ ਤੱਕ ਕਈ ਵਰਗ ਅਜੇ ਵੀ ਅਨਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਅਨਿਆਂ ਸਿਸਟਮ ਵਿਚ, ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਚ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਚੁੱਪੀ ਵਿਚ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਤੇ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਰੱਖੀਏ ਅਤੇ ਸੱਚ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਈਏ। ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਲੜਾਈ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਚੁੱਪੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਥੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵੱਧਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਨਿਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕੋ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ, ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਹੈ।

-ਮੰਜੂ ਰਇਕਾ
ਭਿੰਡਰਾਂ (ਸੰਗਰੂਰ)