31-12-2024

 ਮਨੁੱਖੀ ਕਿਰਦਾਰ
ਅੱਜ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੂਹਰੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਹੈ। ਉਹ ਜੋ ਦਿਸਦਾ ਉਹ ਹੈ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਮਨੁੱਖ ਇਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬੁਝਾਰਤ ਬਣ ਗਿਆ। ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਈ ਵਾਰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪੈਂਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਦੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਪਰਦਾ ਅਤੇ ਮੁਲੰਮਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਕਿਰਦਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਕਿਰਦਾਰਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੁਲਘ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਤਲਾਕ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਾਰਨ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਘਟੀ ਹੈ। ਵਿਚੋਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਓਹਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਤੈਅ ਕਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਮੁੱਕਰਨਾ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੱਤਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬੰਦਾ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਮੂੰਹ ਦਿਖਾਉਣ ਜੋਗਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਕਿਰਦਾਰ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਸੰਤੁਲਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੋਹਰੇ ਕਿਰਦਾਰ ਕਦੇ ਵੀ ਚੰਗੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਨੀਵਾਂ ਤੇ ਚੰਗੇ ਸਮਾਜਾਂ ਲਈ ਨਫ਼ਰਤ ਵਾਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਆਓ, ਚੰਗੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਕੱਦ ਅਤੇ ਕਿਰਦਾਰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਰਾਹ ਮੋਕਲਾ ਤੇ ਪੱਧਰਾ ਕਰੀਏ।

-ਗੌਰਵ ਮੁੰਜਾਲ
ਪੀ.ਸੀ.ਐਸ.

ਚੰਗੇ ਉਪਰਾਲੇ ਦੀ ਲੋੜ
ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਹਵਾ ਵਾਂਗ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਾਸਤੇ। ਨਸ਼ਾ ਵਸੇ-ਵਸਾਏ ਘਰ ਉਜਾੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਤਰੱਕੀ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਕਿੱਲੋ-ਕਿੱਲੋ ਹੈਰੋਈਨ ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘਾਟ ਹੈ। ਮਾਂ-ਬਾਪ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇਥੋਂ ਜਲਦ ਤੋਂ ਜਲਦ ਪ੍ਰਵਾਸ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਘਰ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ 'ਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਨਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਨੌਕਰੀਆਂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਇਸ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਹਿੰਮਤ ਹਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਗ਼ਲਤ ਰਸਤੇ ਤੁਰ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਕੂਲਾਂ ਜਾਂ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਓ ਤੇ ਸੁਚੇਤ ਕਰਾਓ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਜਾਂ ਸੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਸਮੱਗਲਰਾਂ ਨੂੰ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਜਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

-ਅਸ਼ੀਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ
ਜਲੰਧਰ।

ਦਹੇਜ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਲੰਕ
ਦਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦਾਜ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿਚ ਇਹ ਨਾਕਾਮ ਹੀ ਰਿਹਾ। ਦਾਜ ਇਕ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਚਲਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਤੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਨਾਲ ਇਸ ਕੁਰੀਤੀ ਦੇ ਘਟਣ ਦੀ ਥਾਂ ਵਾਧਾ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਮਾਂ ਬਾਪ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਲਈ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁਕਾਉਂਦੇ-ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹੀ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਮਸਲੇ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੀ ਦਹੇਜ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕੁਰੀਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਤਾਂ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਹਨ। ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਚੁਣਨ ਵੇਲੇ ਉਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪਿਓ ਦੇ ਬੈਂਕ ਬੈਲੈਂਸ ਨੂੰ। ਧੀ ਦੇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਨੂੰ ਵੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਝ ਨਾ ਸਮਝ ਕੇ ਸਗੋਂ ਕਾਬਲ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਉਤਾਰ ਚੜ੍ਹਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕੇ।

-ਰਿੰਕਲ,
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ, ਸ.ਹ.ਸ. ਸ਼ਰੀਹ ਵਾਲਾ ਬਰਾੜ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ।

ਸਿੱਖਿਆ
ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਬਾਪੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਥਾਲੀ ਕੌਲੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਛੱਡੀ ਦੀ ਏ, ਜੂਠ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਦੀ' ਪੁੱਤ ਸੋਚਦਾ ਸੋਚਦਾ ਰੋਟੀ ਖਾ ਗਿਆ ਤੇ ਸਭ ਸੀਧਾ ਮੁਕਾ ਕੇ ਥਾਲੀ ਭਾਂਡੇ ਧੋਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰੱਖ ਆਇਆ। ਆਉਂਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਬਾਪੂ ਨੇ ਫੁਰਮਾਨ ਕੀਤਾ, 'ਲੈ ਪੁੱਤ ਮੈਂ ਵੀ ਰੋਟੀ ਖਾ ਲਈ, ਮੇਰੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚੋਂ ਬਚੀ ਸਬਜ਼ੀ ਭਾਜੀ ਡੰਗਰਾਂ ਮੂਹਰੇ ਸੁੱਟ ਕੇ ਥਾਲੀ ਭਾਂਡੇ ਧੋਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦੇ' ਪੁੱਤ ਸੋਚਦਾ ਅਤੇ ਖਿਆਲਾਂ 'ਚ ਗੁਆਚਿਆ ਡੰਗਰਾਂ ਮੂਹਰੋਂ ਹੋ ਕੇ ਥਾਲੀ ਰੱਖ ਆਇਆ। ਆਉਂਦੇ ਸਾਰ ਪੁੱਤ ਨੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਸਬਕ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ, ਬਾਪੂ ਜੀ ਰੂਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਾ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਹੀ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਘਰ ਵਿਚ ਦੇਖਦਾ ਹੈ' ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਲੇਟ ਸਮਝ ਲੱਗੀ ਕਿ ਜੇ ਘਰ ਵਿਚ ਸਿਆਣੇ ਜੂਠ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੱਜ ਬਾਪੂ ਪੁੱਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜੀਕਰਨ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਪਾੜੇ ਵਿਚ ਫ਼ਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਨਕਲ ਕਰਕੇ ਵੱਧ ਅਤੇ ਠੋਸੇ ਗਿਆਨ ਕਰਕੇ ਘੱਟ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ।

-ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ।

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ 75 ਸਾਲ
ਸੰਸਦ ਵਿਚ 'ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ 75 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯਾਤਰਾ' 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਉਡੀਕੀ ਜਾ ਰਹੀ ਬਹਿਸ ਵਿਚ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਧਿਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਜ਼ਾਮ ਜਵਾਬੀ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ। ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਵਲੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਲਾਂ ਜਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੁਣਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸਨ, ਜੋ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ 75 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਾਪਰੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਹੀ ਇਸ ਅੰਤਰਾਲ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਧਿਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਹਨ।

-ਇੰ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਾਂਤ ਸੂਦ
ਨੰਗਲ।