28-10-25
ਪੱਕੇ ਮਕਾਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇ
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਭਾਵੇਂ ਇੱਟਾਂ ਅਤੇ ਸੀਮੈਂਟ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਰ ਘਰ ਵਿਚ ਅੱਜ ਏ.ਸੀ. ਵਾਲਾ ਕਮਰਾ ਵੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਮਿਲ ਕੇ ਬੈਠਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਘਰ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਦਿਲ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵੱਡੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਹਾਸੇ-ਮਜ਼ਾਕ ਦੀ ਥਾਂ ਮਨਮੁਟਾਵ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੱਕੇ ਘਰ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਖਾਲੀ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਘਰ ਤਾਂ ਆਪਸੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
-ਵੈਦੇਹੀ, ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
ਚੰਗੇ ਸੰਸਕਾਰ
ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਅੰਦਰ ਬੱਚੇ ਚੰਗੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਮਨਮਰਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪ-ਹੁਦਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਪੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗੁਰੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਉੱਪਰ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਤੋਰਨਾ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਬਣਨ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪਰਿਵਾਰਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਖੂਬੀ ਨਿਭਾ ਸਕਣਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬਣਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੈਤਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਕੇ ਨਿਭਾਅ ਸਕਦੇ ਹਨ।
-ਗੌਰਵ ਮੁੰਜਾਲ ਪੀ.ਸੀ.ਐਸ.।
ਯਾਦ ਦਾ ਸਰੂਪ
ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਿੱਖਣ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਸਿੱਖੇ ਹੋਏ ਵਿਹਾਰ ਜਾਂ ਹੁੰਗਾਰੇ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾ ਨਾ ਸਕੀਏ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਸਿੱਖਣਾ ਵਿਅਰਥ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਣਾ ਤਾਂ ਹੀ ਲਾਭਵੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਸਿੱਖੇ ਹੋਏ ਗਿਆਨ ੱ'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਜਗਤ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਇਸ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ 'ਯਾਦ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਗਿਆਸੂ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁਝ ਯਾਦਾਂ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਕੁਝ ਯਾਦਾਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਭੁੱਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਪਸ਼ੂ ਭੁੱਲੀਆਂ ਗਈਆਂ ਯਾਦਾਂ ਜਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਗਿਆਨ ਤੇ ਅਨੁਭਵ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਟਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਛਾਪ-ਚਿੰਨ੍ਹ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ
ਪਿੰਡ ਨੌਨੀਤਪੁਰ, ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ)
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੱਤਾ 'ਚ ਆਇਆਂ ਸਾਢੇ 3 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਵੇਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ ਹੁਣ ਡੀ.ਆਈ.ਜੀ. ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਵਰਗਾ ਨਾਮੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੋ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ। ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਸੁੱਤੀ ਪਈ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੱਕ ਹੇਠ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਰੈਕੇਟ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਾਗਣ ਤੇ ਇਹ ਸਬਕ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਵੱਡੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
-ਨੇਹਾ ਜਮਾਲ ਮੁਹਾਲੀ।
ਮਿਲਾਵਟੀ ਵਸਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼
ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਚਲ ਰਹੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ 'ਤੇ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਵਾਸਤੇ ਮਿਲਾਵਟੀ ਵਸਤਾਂ ਵੀ ਵੇਚਦੇ ਹਨ ਪਰ ਮਿਲਾਵਟੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਾਣ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਸਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਲਾਲਚ 'ਚ ਉਸ ਦੀ ਕੁਆਲਟੀ ਵੱਲ ਬਹੁਤਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਮਿਲਾਵਟੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੁਰਾਣੇ ਤੇਲ, ਨਕਲੀ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
-ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਸੇਖੋਂ ਬਾਗ ਸਿਕੰਦਰ।
ਮੋਬਾਈਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਧਾਰ
ਅਸੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਚੰਨ ਤੱਕ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਲਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਹੋਣ, ਉਸ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਫੋਨ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਸੀ, ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨਾਲ ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਮੋਬਾਈਲ ਆ ਗਿਆ। ਲੋਕ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਘੱਟ ਤੇ ਗਲਤ ਇਸਤੇਮਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸਭ ਕੁਝ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਠੀਕ ਹੈ, ਕੋਰੋਨਾ ਵੇਲੇ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹੋਈ, ਕੋਈ ਹੋਰ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਬੱਚੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਤਰਜੀਹ ਮੋਬਾਈਲ ਨੂੰ ਹੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ-ਕਈ ਘੰਟੇ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਤੇ ਐਨਕਾਂ ਲੱਗ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਸਾਰ ਚਾਹੇ ਰੋਟੀ ਮਿਲੇ ਜਾਂ ਨਾ ਮਿਲੇ ਮੋਬਾਈਲ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਲੱਗਿਆਂ ਮੋਬਾਈਲ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਰੱਖ ਕੇ ਹੀ ਸੌਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਗਲਤ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਵੀਡੀਓ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦੇ ਖਾਤੇ ਤੱਕ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਠੀਕ ਹੈ ਮੋਬਾਈਲ ਜ਼ਰੂਰ ਚਲਾਓ ਕੋਈ ਚੰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣੀ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਉਹ ਸਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
-ਸੰਜੀਵ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ, ਮੁਹਾਲੀ।
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ 'ਅਜੀਤ' ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿਚ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ਕ ਦੇ ਛਪੇ ਲੇਖ ਅਲਫਰੈੱਡ ਨੋਬਲ ਨੇ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਦਾ ਚੁੱਕਿਆ ਮਹਾਨ ਕਦਮ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਵਧੀਆ ਲੱਗਿਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਮੈਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ 2025 ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਜੋਇਲ ਮੋਕੀਰ, ਪਰਾਂਸ ਦੇ ਫਿਲਿਪ ਐਗੀਅਨ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪੀਟਰ ਹੋਵਿਟ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
-ਰਜਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸ਼ਰਮਾ