25-11-25

 ਵਾਤਾਵਰਨ
ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਯੋਗਦਾਨ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦਰੱਖ਼ਤ ਕੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਈਏ। ਅਸੀਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰੀਏ। ਨਵੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਸਾਰੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਨਵੇਂ ਰੁੱਖ ਨਹੀਂ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ।

-ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਡਬਲ ਐਮ.ਏ., ਬੀ.ਐੱਡ.।

ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਅਰਥ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹਾਰ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਾਸਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯਾਦ, ਸਮਝਣਾ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੇ ਨਿਰਣਾ ਲੈਣਾ ਆਦਿ। ਸਿੱਖਣਾ ਇਕ ਸੰਗਠਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿਚੋਂ ਗਿਆਨ, ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਆਦਿ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿੱਖਣਾ ਇਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਅਨੁਭਵਾਂ ਜਾਂ ਤਜਰਬਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨਿਰੰਤਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਸਿੱਖਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪਰਕਿਰਿਆ ਜਨਮ ਤੋਂ ਆਰੰਭ ਹੋ ਕੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਣਾ ਚੇਤਨ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੇਸ਼ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਣ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੇਤਨ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸਮਾਜ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ, ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਤੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ
ਪਿੰਡ ਨੌਨੀਤਪੁਰ, ਤਹਿ. ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ)

ਬਹੁ-ਰੂਪੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਰੰਗ-ਢੰਗ
ਇਕ ਲਿਖਤ ਇਕ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਹੈ ਜਿਥੇ ਸੰਧੂ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਲਗਾਏ ਗਏ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਿਰੀਖਣ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹੁਣ ਛਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚਰਚਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਵਾਈਟ ਕਾਲਰਾਂ ਜਾਂ ਵੰਦਿਕ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੀ। ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੇ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਸਮਰੱਥਾ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਹਨ। ਨਿੱਜੀ ਸਿਹਤ, ਯਾਤਰਾ, ਕੁਦਰਤ, ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰ ਅੰਦਰ ਬੋਧਿਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ।

-ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਕੌਰ
ਪਿੰਡ-ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਕੁਠਾਲਾ, ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ।