09-11-25
ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫੇ : 112
ਸੰਪਰਕ : 98158-08506
ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲੇਖ ਚਿੰਤਨ ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਾ. ਦੀਪਤੀ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕ 'ਨਸ਼ੇ ਬਿਮਾਰ ਸਮਾਜ ਦਾ ਲੱਛਣ', 'ਸ਼ੂਗਰ ਰੋਗ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ' ਆਦਿ ਚਰਚਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਡਾ. ਦੀਪਤੀ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਾਰਕਸ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਪ੍ਰੇਮ ਖੋਸਲੇ ਨੇ ਕਰਵਾਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਾਰਕਸੀ ਸਕੂਲ ਦਾ ਗਿਆਨ ਲੈਂਦਿਆਂ ਡਾ. ਪਿਆਰੇ ਲਾਲ ਗਰਗ ਤੇ ਹੋਰ ਸੱਜਣ ਨਾਲ ਮਿਲਣ-ਗਿਲਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਲੇਖਕ ਸਭਾ ਤੇ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਡਾ. ਅਨੂਪ ਸਿੰਘ (ਬਟਾਲਾ) ਦੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਆਈ। ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਲੇਖ ਇਸ ਕਾਰਜ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਹੀ ਉਪਜ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਮੁੱਖਬੰਦ ਮਾਰਕਸੀ ਚਿੰਤਕ ਡਾ. ਭੀਮ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਿਖਿਆ। ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀ ਤੇ ਚਿੰਤਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨਦੀ। ਲੇਖਕ ਡਾ. ਦੀਪਤੀ ਨੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਝ ਨੂੰ ਸਰਲ, ਸਾਰਥਿਕ ਤੇ ਸੰਖੇਪ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਮਾਰਕਸ ਨੇ 'ਐਲੀਨੇਸ਼ਨ' (ਇਕੱਲਤਾ) ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੇ ਨਿਯਾਮ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਗੀਰਦਾਰੀ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੇ ਲੋਭੀ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਕਿਰਤੀ ਦੀ ਲੁੱਟ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਬਾਖੂਬੀ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ 13 ਲੇਖ ਹਨ। ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਝ, ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਬਨਾਮ ਆਤਮਵਾਦ, ਮਾਰਕਸ ਨਾਲ ਤੁਰਦਿਆਂ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ, ਮਾਰਕਸ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਾਬਰਾਬਰੀ, ਨਾਨਕ ਵੀ ਮੇਰਾ ਮਾਰਕਸ ਵੀ ਮੇਰਾ, ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਝ ਅਤੇ ਅਜੋਕਾ ਸਮਾਂ, ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਧਰਮ ਦੀ ਦਸਤਕ, ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ, ਨਾਟਕ : ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ, ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ, ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅੰਤਿਮ ਹੈ ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਆਉਣਾ ਹੀ ਆਉਣਾ ਹੈ, ਇਹ ਗੱਲ ਮੰਨਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰਕਸ ਵੀਂਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਉਹ ਮਹਾਂਨਾਇਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪੂਰੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਰਿਪੇਖ ਤੋਂ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਮਾਰਕਸ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਹੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ, ਇਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਦੇ ਸਾਧਨ (ਵਸੀਲੇ) ਹਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਜੋ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਹਨ। ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਆਪਣੀ ਅਮੀਰੀ ਲਈ ਮਜ਼ਦੂਰ (ਕਿਰਤੀ) ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਸ਼ੋਸਣ ਕਰਦੀ। ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਜਗਤ ਪ੍ਰਸਿਧ ਘਾਲਣਾ ਪੁਸਤਕ (ਗ੍ਰੰਥ) 'ਕੈਪੀਟਲ' (ਪੂੰਜੀਵਾਦ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਖੰਡ-ਖੰਡ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚਤਾ ਵਿਚ ਜਾਣਿਆ-ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਿਰਤੀਓ ਇਕ ਹੋ ਜਾਓ, ਵੱਡਾ ਨਾਅਰਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਧਰਮ ਅਫੀਮ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ, ਇਸ ਦੇ ਅਸਲ ਅਰਥ ਵੀ ਸਮਝਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਧਰਮ, ਆਤਮਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਮਲ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ। 'ਮਾਰਕਸ ਨਾਲ ਤੁਰਦਿਆਂ' ਲੇਖ ਤਾਂ ਡਾ. ਦੀਪਤੀ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਦੀ ਝਲਕ ਹੈ। ਮਾਰਕਸ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ ਸੁੱਤੀ ਪਈ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤਰਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਸੋਝੀ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਵਾਦ ਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਬਲਵਾਨ ਕਰਦਾ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੁਆਉਂਦਾ : ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਕਬਰ 'ਤੇ ਉੱਕਰੇ ਸ਼ਬਦ : ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਵਿਦਵਾਨ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਬਾਖੂਬੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਚਾਨਣਾ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਦੁਹਰਾਓ ਹੈ। ਡਾ. ਦੀਪਤੀ ਦੀ ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਰਚਨਾ ਕਈ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖੇ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਤੇ ਇਕ ਜਗਿਆਸੂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਬੋਲਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ। ਮਾਰਕਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਸੰਦਰਭ 'ਚ ਨਵੀਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ। ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰੂਫ਼ ਰੀਡਿੰਗ ਦੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਰੜਕਦੀਆਂ ਹਨ।
-ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ
ਮੋਬਾਈਲ : 98151-23900
ਸੰਯੋਗਤਾ
ਲੇਖਕ : ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ :350 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 191
ਸੰਪਰਕ : 83251-29105
ਨਾਵਲ 'ਸੰਯੋਗਤਾ' ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਾਜ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੇਧ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਨੇਕ ਨੀਅਤ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾਏ ਤਾਂ ਬਦਤਰ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਿਰਦਾਰ ਬਲਰਾਜ ਅਤੇ ਸੰਯੋਗਤਾ ਦੋਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਹਲਾਤ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਹੋਏ ਅਖੀਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤ ਤੋਂ ਪਾਰ ਪਾ ਹੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਬਲਰਾਜ ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਨੇਕ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਿਮਾਰ ਸੰਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਯੋਗਤਾ ਵੀ ਇਕ ਪਲ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਭੁੱਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਲਰਾਜ ਵਲੋਂ ਇਕ ਮਾਨਸਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਿਮਾਰ ਔਰਤ ਲਈ ਵਿਖਾਈ ਗਈ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਸਾਡੇ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸਰੋਤ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਬਲਰਾਜ ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਨਾਇਕ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਦਾਹਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੈਲੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨੇ ਔਰਤ ਦੀ ਛਵੀ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾਈ ਹੈ ਉੱਥੇ ਬਲਰਾਜ ਵਰਗੇ ਮਨੁੱਖ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਦਾਹਰਣ ਬਣ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਤਸਵੀਰ ਨਾਵਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਉਹ ਮਨੁੱਖ, ਜੋ ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਅਤੇ ਵਹਿਸ਼ੀਪੁਣੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ ਨੂੰ ਇਕ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਵੀ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ।
-ਡਾ. ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 98721-17774
ਤੂੰ ਹੱਸਦਾ ਸੁਹਣਾ ਲੱਗਦਾ ਏਂ
ਲੇਖਕ : ਇਕਵਾਕ ਸਿੰਘ ਪੱਟੀ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਮਾਝਾ ਵਰਲਡਵਾਈਡ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਮੁੱਲ : 249, ਸਫ਼ੇ : 120
ਸੰਪਰਕ : 94787-67620
ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਤੂੰ ਹੱਸਦਾ ਸੁਹਣਾ ਲੱਗਦਾ ਏਂ' ਲੇਖਕ ਇਕਵਾਕ ਸਿੰਘ ਪੱਟੀ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 9 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ 'ਆਓ ਨਾਨਕਵਾਦ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਬਣੀਏ' (ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), 'ਨਸੀਬ' (ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) , 'ਕਾਗਜ਼' (ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), ਤਬਲਾ-ਸਿਧਾਂਤਕ ਪੱਖ (ਸੰਗੀਤ ਤਬਲਾ), 'ਜਰੀਦਾ' (ਵਾਰਤਕ), 'ਤਾਣਾ-ਬਾਣਾ' (ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), 'ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ' (ਲਘੂ ਕਥਾਵਾਂ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਹਥਲੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਤੂੰ ਹੱਸਦਾ ਸੁਹਣਾ ਲੱਗਦਾ ਏਂ' 'ਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਰੀਬ 107 ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਚ ਪਿਆਰ-ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਤਰਾਨੇ ਹੁਸੀਨ ਝਰਨੇ ਦੀ ਤਰਾਂ ਕਲ-ਕਲ ਵਗਦੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਕਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਾਦਰ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਅਰਜੋਈਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ :
ਤੇਰਾ ਮੁੱਢ ਮਿੱਟੀ, ਤੇਰਾ ਅੰਤ ਮਿੱਟੀ
ਤੂੰਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਹੀ ਰੁਲਣਾ ਹੈ।
ਤਾਂ ਕਿਉਂ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਕਹਿਣਾ,
ਓਸ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਭੁਲਣਾ ਏਂ? ਪੰਨਾ : 50
ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਚ ਅਧੂਰੀਆਂ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦਾ ਅਥਾਹ ਦਰਦ ਛਲਕਦਾ ਹੈ। ਰੋਟੀ ਖਾਤਰ ਭਟਕਦੇ , ਪੈਸੇ ਲਈ ਪਾਪੜ ਵੇਲਦੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਵੇਦਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨ ਕਰਦੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਕੁਝ ਕੁ ਪੰਕਤੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸਮੇਟੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬਾਕਮਾਲ ਗਹਿਰਾਈ ਹੈ। ਕਾਵਿਕ ਰਵਾਨਗੀ ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸੁਹੱਪਣ ਬਖ਼ਸ਼ਦੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਇਕਵਾਕ ਸਿੰਘ ਪੱਟੀ ਦੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ 'ਚ ਖੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਕਹਿਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।
-ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਘੜੈਲੀ
ਮੋਬਾਈਲ : 98153-91625
ਇੱਕ ਕਟੋਰਾ ਚਾਨਣੀ
ਸ਼ਾਇਰ : ਜਸਵੰਤ ਜ਼ਫ਼ਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 199 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ :79
ਸੰਪਰਕ : 80540-04977
ਜਸਵੰਤ ਜ਼ਫ਼ਰ ਨਜ਼ਮ ਦਾ ਮਕਬੂਲ ਸ਼ਾਇਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾ, ਵਾਰਤਕ ਤੇ ਨਾਟਕ ਦੀਆਂ ਦਰਜਨ ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੁਸਤਕਾਂ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਪਹਿਚਾਣ ਇਕ ਸ਼ਾਇਰ ਵਜੋਂ ਹੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਅਸੀਂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਕੀ ਲਗਦੇ ਹਾਂ' ਤੇ 'ਇਹ ਬੰਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ' ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦ ਨਜ਼ਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਛੰਦ-ਬੰਦਤਾ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ ਦਾ ਹਾਸਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ 'ਇੱਕ ਕਟੋਰਾ ਚਾਨਣੀ' ਉਸ ਦੀਆਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਛੰਦ-ਬੰਦ ਨਵੀਆਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਜ਼ਫ਼ਰ ਨੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਭਾਵੇਂ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਅਰੂਜ਼ ਜਾਂ ਪਿੰਗਲਈ ਜੁਗਤਾਂ ਬਾਰੇ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੁਗਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਗੀਤ ਵੀ ਹਨ, ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵੀ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀਆਂ ਵਰਗੀ ਸੁਰਤਾਲ ਵੀ ਹੈ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮੁਕੰਮਲ ਤੇ ਸਫ਼ਲ ਹਨ। ਆਜ਼ਾਦ ਨਜ਼ਮ ਤੋਂ ਬੰਦਿਸ਼ ਭਰਪੂਰ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਵੇਲੇ ਏਨਾ ਕੂ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ। ਉਂਝ ਸ਼ਾਇਰ ਦਾ ਕੱਦ ਵਡੇਰਾ ਹੈ ਉਸ ਕੋਲ ਚਮਤਕਾਰੀ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਹੈ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਰਤੀਬ ਦੇਣ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਗਾਇਕੀ ਅੰਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਗੁਣਗੁਣਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 'ਇੱਕ ਕਟੋਰਾ ਚਾਨਣੀ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ 'ਰਾਵੀ ਦਾ ਗੀਤ' ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਜਦੀ ਹੈ ਉਥੇ 'ਤਿਜ਼ਾਬੀ ਵਰਖਾ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸ਼ਾਇਰ ਲਈ ਸਮੱਰਥਾਵਾਨ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਹੋਣ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਂਝ ਵੀ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਬਹੁਤੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਥਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 'ਇੱਕ ਕਟੋਰਾ ਚਾਨਣੀ' ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਵਧੀਆ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਤੇ ਛੰਦ-ਬੰਦ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵੱਲ ਕਲਮ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਾਇਰ ਜਸਵੰਤ ਜ਼ਫ਼ਰ ਦੀ ਸਰਾਹਨਾ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।
-ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
ਮੋਬਾਈਲ : 99884-44002
ਇੰਦਰ ਧਨੁਸ਼
ਕਵੀ : ਇੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਜ਼ੋਹਰਾ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 120
ਸੰਪਰਕ :97795-84235
ਕਵਿਤਾ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਢ-ਕਦੀਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਖਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਾਨਵੀ ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਬਹੁਪੱਖੀ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਆਈਨਾ ਵਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਇੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਇਕ ਹੈ ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਵਿਧ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਅੱਕਾਸੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਰਥਿਕ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਚੌਗਿਰਦੇ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਤੱਕਿਆ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਲੇਠੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਇੰਦਰ ਧਨੁਸ਼' ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਪਾਠਕਾਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਰਚਿਤ ਪਲੇਠੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਇੰਦਰ ਧਨੁਸ਼' ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜਜ਼ਬਾਤ ਦੀ ਅਭਿਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਜਾਗ੍ਰਤੀ ਦਾ ਯੁੱਗ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਰਗੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਰਚਨਾ, ਸੂਫ਼ੀਮਤ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਵਾਰਾਂ ਜਾਂ ਬੀਰ ਰਸੀ ਵਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿੱਸਾਕਾਰੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵੀ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋ ਕੇ ਲੋਕ-ਹਿਰਦਿਆਂ ਵਿਚ ਉਤਰੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਦੇ ਇਸ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਮਾਨਵੀ ਹਯਾਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦਰਦਾਂ, ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਵੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਹਾਮੀ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੁਖੀ-ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਅਤੇ ਬੇਸਹਾਰਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ 'ਤੇ ਮਲ੍ਹਮ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨਾਰੀ ਸੋਸ਼ਣ ਦੀ ਮੁਖ਼ਾਲਫ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਔਰਤ', 'ਧੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ', 'ਧਾਗੇ ਰੱਖੜੀ ਦੇ', 'ਅੜੀਏ ਨੀ' ਅਤੇ 'ਹਨੇਰੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ ਵੱਲ' ਆਦਿ ਪ੍ਰੋਖ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਾਰੀ-ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਪੈਗ਼ਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀਆਂ ਝਲਕਾਂ ਵੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ 'ਰਿਸ਼ਤੇ, 'ਹਰਫ਼ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ', 'ਰੱਬ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ', 'ਵਾਹ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਾਲ', 'ਜੀਵਨ', 'ਕਿਰਦਾਰ', 'ਸਿਰਨਾਵਾਂ', 'ਅਰਜ਼ੋਈ' ਆਦਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ, ਇਖ਼ਲਾਕ ਅਤੇ ਫ਼ਰਜ਼ਸੱਨਾਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ 'ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ ਵੱਡੇ ਸਾਕੇ' ਵਰਗੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਲਾਸਾਨੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਬਿਆਨਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਤੇ 'ਅੱਖਰ ਪੈਂਤੀ ਦੇ' ਵਰਗੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀ ਸਨੇਹ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਜਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ 'ਮੇਰਾ ਬਚਪਨ' ਰਾਹੀਂ ਬਾਲਪਣ ਦੀ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਪੂੰਜੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਉਪਰ ਮਨੁੱਖੀ ਕੁਹਾੜਾ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲਾਲਸੀ ਤੇ ਲਾਲਸੀ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਦਿਨ-ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿਤੀ ਹੈ। 'ਧਰਤੀ', 'ਵੇ ਗਮਲੇ ਦੇ ਬੂਟਿਆ', 'ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ' ਅਜਿਹੀ ਘਟੀਆ ਸੋਚ ਨੂੰ ਲਾਹਨਤ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਹੁਰੀਤਾਂ ਆਪਣਾ ਵਜੂਦ ਗੁਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਿੱਜੀ ਵਲਵਲਿਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਮਹਿਦੂਦ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ 'ਪਰ' ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਲੋਕ-ਹਿਤੂ ਹੋਣ ਦਾ ਦਰਜਾ ਵੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਅਰਥਾਤ ਮਾਨਵਵਾਦ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤਦੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਅਤੇ ਸਾਰਥਿਕਤਾ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ। ਕਲਾ ਕੌਸ਼ਲ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਵੀ ਕਵੀ ਨੇ ਢੁਕਵੇਂ ਬਿੰਬਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ 'ਸ਼ੀਸ਼ਾ', 'ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਾਵੇ', 'ਨਕਾਬਪੋਸ਼', 'ਕੰਧਾਂ', 'ਦਸਤਾਰ', 'ਮਕਾਨ', 'ਦੀਵਾ', 'ਚਮਚੇ' ਆਦਿ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਓਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਠਕ ਦੀ ਜਿਗਿਆਸਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਿੰਬਾਂ-ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਸੁਨੇਹੇ ਦਾ ਸਾਰਥਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬਹੁਅਰਥੀ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਮੁਸ਼ਾਇਰਿਆਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿ-ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੌਰ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਕਵੀ ਇੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਨੂੰ ਇਸ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਕਾਵਿ-ਮਜ਼ਮੂਏ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾ ਲਈ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।
-ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 'ਆਸ਼ਟ' (ਡਾ.)
ਮੋਬਾਈਲ : 9814423703
ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ
ਲੇਖਕ : ਜੌਹਨ ਹਰਸੇ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਤਰਕਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਰਨਾਲਾ
ਮੁੱਲ : 150 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 88
ਸੰਪਰਕ : 88475-96721
ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜੌਹਨ ਹਰਸੇ ਦੀ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ 'ਤੇ ਬੰਬ ਸੁੱਟੇ ਜਾਣ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਦਿਲ ਪਸੀਜਣ ਵਾਲੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। 6 ਅਗਸਤ, 1945 ਨੂੰ ਜਪਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਲੋਂ ਸੁੱਟੇ ਗਏ ਪਹਿਲੇ ਐਟਮ ਬੰਬ ਨਾਲ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਜੌਹਨ ਹਰਸੇ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਿਨ ਕੀ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ, ਬਚੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਟਦੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵਿਚ ਬਚੇ 6 ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ ਨੇ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਦੇ 'ਮੂਕ ਚਾਨਣ', 'ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਾਟਾਂ', 'ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ', 'ਬੰਬ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ' ਚਾਰ ਅਧਿਆਇ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਬੰਬ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਦੇ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਦਾ ਦੁਖਦਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਕ ਫ਼ਿਲਮ ਵਾਂਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਲੇਖਕ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਪਾਠਕ ਦੇ ਲੂ ਕੰਡੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ 'ਤੇ ਝਾਤ ਮਾਰ ਕੇ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦੋ ਗੁੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵੰਡਣ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਰਦਾਰੀ ਜਮਾਉਣ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਹੋੜ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਸੰਤਾਪ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਦੁਨੀਆ ਅਤੇ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਨਾਗਾਸਾਕੀ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਪਿਆ। ਤਬਾਹਕੁਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਬਕ ਨਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਮੁਲਕ ਅਜੇ ਵੀ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ, ਸਿਹਤ ਵਰਗੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਪਿੱਠ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਕੇ ਫੋਕੀ ਵਾਹ-ਵਾਹ ਖੱਟਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਅਜਿਹੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਲਈ ਵੱਡਾ ਯਤਨ ਹੈ। ਜੰਗਬਾਜ਼ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਦਾ ਹਰ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਿਅਕਤੀ ਵਲੋਂ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਿਚ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਦੁਬਾਰਾ ਨਾ ਵਾਪਰਨ।
-ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਰਾਇਆ
ਮੋਬਾਈਲ : 94170-58020
ਜੀਵਨ ਅਸੀਸ
ਲੇਖਕ : ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀਪ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਲਿਟਰੇਚਰ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਮੁੱਲ : 250 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 117
ਸੰਪਰਕ : 62833-85937
'ਜੀਵਨ ਅਸੀਸ' ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਰਚੇਤਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀਪ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 40 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲਘੂ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਜੁਟਿਲਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਿਮਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚ ਤਣਾਅ, ਨਾਜਾਇਜ਼ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ, ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਵਿਘਟਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਵਿਆਹ, ਨਸ਼ਾ, ਕਿੰਨਰ ਸਮਾਜ, ਕੋਰੋਨਾ ਬਿਮਾਰੀ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੇ ਘਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਿਚਲੀ ਕਹਾਣੀ 'ਜੀਵਨ ਅਸੀਸ' ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਪਰੋਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੀ ਪਾਤਰ ਅਬੀਰਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭਾਬੀ ਦੇ ਨਫ਼ਰਤ ਭਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਦਿਲੋਂ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬਹੁਤ ਬਾਖੂਬੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੀ ਇਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਹੋਰ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 'ਬਾਗਬਾਨ' ਕਹਾਣੀ ਉਸ ਵਿਚ ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਬੱਚੇ ਮਾਂ ਪਿਓ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਦੇ ਤਾਂ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਸ਼ ਰੱਖਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਹੋਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨਸਾਨ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੱਟ ਦੀ ਜੂਨ ਕਹਾਣੀ, ਅੱਤਿਆਚਾਰ, ਅੰਨਦਾਤਾ ਆਦਿ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਨਵਾਂ ਬਲਾਕ, ਉਡੀਕ, ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਵੀ ਕੰਨ, ਵਾਅਦਾ, ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਦੋ ਰੁਪਏ ਦਾ ਪੈਨ, ਮਾਪੇ, ਸੁਫਨਾ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਯੋਗ ਹਨ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੀ ਇਕ ਸਾਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਿਕਾ ਨੇ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੀ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵੀ ਭਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸਿਆਣਪ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼, ਨੈਤਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗੀ।
-ਇੰਦਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਮੋਬਾਈਲ : 98886-90280
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ : ਮਸਲੇ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼
ਸੰਪਾਦਕ : ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ ਬਾਲਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਮੁੱਲ : 425 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 216
ਸੰਪਰਕ : 94638-36591
'ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ : ਮਸਲੇ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼' ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ ਬਾਲਾ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕਿਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਫ਼ਲ ਯਤਨ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉਪਰੰਤ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਬਾਬਾ ਬੋਹੜ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ, ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਆਈ.ਏ.ਐਸ. (ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ) ਵਲੋਂ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਮੰਤਵ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨੀ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੁਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ, ਕਿਸਾਨੀ ਮਸਲਿਆਂ, ਕਰਜ਼ਿਆਂ, ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਵੰਡ, ਉਤਪਾਦਨ, ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਕਣਕ ਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ, ਖ਼ਰੀਦ-ਵੇਚ, ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਾਧਨ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਵੱਡੇ, ਮੱਧ ਵਰਗੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਪਾੜਾ ਆਦਿ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ਬਣਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਭਾਵੇਂ 1907 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਂਡੂ ਕਰਜ਼ੇਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਗ਼ੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਵਤੀਰਾ ਆਦਿ ਗੰਭੀਰ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸੰਪਾਦਤ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵੇਰਵਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: ਜਸ਼ਮੇਰ ਸਿੰਘ ਬਾਲਾ-ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਿਉਂ; ਜੇ.ਐਸ. ਗਰੇਵਾਲ-ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਨੀਤੀ; ਜੀ.ਐਸ. ਕਾਲਕਾਟ-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਛੋਟੀ ਕਿਸਾਨੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ: ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ-ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਖੋਹਾ-ਖੋਹੀ; ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ-ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦਾ ਪੱਧਰ; ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਘੁੰਮਣ-ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ: ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਉਥਾਨ; ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ-ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ : ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਿਉਂਤ ਜਾਂ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣੀ; ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ-ਨਵੀਨਤਾ ਦੀ ਜੜ੍ਹ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਪਾਵਰ ਹਾਊਸ ਬਣਾਉਣਾ; ਰੌਣਕੀ ਰਾਮ-ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਧਰਨੇ; ਅਜੈ ਵੀਰ ਜਾਖੜ-ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਆਯੋਗਤਾ ਝੋਨੇ ਦੀ ਖ਼ਰੀਦ; ਕੰਵਲ ਗਰੇਵਾਲ ਧਨੋਆ-ਪੇਂਡੂ ਕਰਜ਼ੇਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਨਾਰੰਗ-ਅਦਿੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਾਰਚ ਆਦਿ ਹੈ। ਭਾਗ ਦੂਸਰਾ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨੀ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਜੀਵਨ ਜੁੜੇ ਰਹੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦੇ ਸਾਰੰਸ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਅਮਨੀਤ ਕੌਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ, ਡਾ. ਵਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸੁੱਚਾ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ ਆਦਿ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਤਜਰਬੇ ਤੇ ਗਿਆਨ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਪ੍ਰਭਾਵ, ਕੀਮਤਾਂ, ਖਾਂਦਾ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਤੇ ਨਿਆਇਕ ਵਿਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਗ ਤੀਜਾ 'ਕਿਸਾਨ ਤੇ ਉਹਦੀ ਘਾਲਣਾ, ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਤੇ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਦਿ ਪੱਖ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਗ ਵਿਚ ਸੰਪਾਦਕ ਵਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿਚ 2019-20 ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ 24 ਰੰਗਦਾਰ ਦੁਰਲੱਭ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ 1879 ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਸੰਸਥਾਗਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੰਗਠਿਤ ਹੋਏ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਜੱਟਾ, ਨੀਲੀ ਬਾਰ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਮੋਰਚੇ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁਜ਼ਾਰਾ ਸੰਘਰਸ਼, ਲਹਿਰ ਆਦਿ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੋਰਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉਪਰੰਤ, ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੇ ਚਿਰ-ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।
-ਡਾ. ਮੁਹੰਮਦ ਇਦਰੀਸ
ਮੋਬਾਈਲ : 98141-71786
ਦਲੇਰ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ
ਲੇਖਕ : ਐਲਡਸ ਹਕਸਲੇ
ਅਨੁਵਾਦਕ : ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ
ਮੁੱਲ : 350, ਸਫ਼ੇ-224
ਸੰਪਰਕ : 99150-99926
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਵਾਲਕਾਰ ਐਲਡਸ ਹਕਸਲੇ ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਦਲੇਰ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ' ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸੰਬੰਧ ਬੇਸ਼ੱਕ ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਨਾਵਲ ਅੰਦਰ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਲਫ਼ਾ, ਬੀਟਾ, ਗਾਮਾ, ਡੈਲਟਾ ਆਦਿ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ, ਜੋ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਉਪਜ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਗ਼ੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਾ ਨਾਮਕਰਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੀ ਇਸ ਨਸਲ ਅੰਦਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨਹੀਂ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੂਹਦਾਰੀ ਦਾ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਭੌਤਿਕੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਜਿੱਥੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਬਾਰੇ, ਮਾਂ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ। ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦਾ ਮਾਂ ਹੋਣ ਵੀ ਮਜ਼ਾਕ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂ ਜੰਗਲ ਸਮਾਜ ਦੀ ਕਿਸੇ ਗਾਲ੍ਹ ਵਾਂਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦ ਨੂੰ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਸ਼ਰਧਾ ਦੀ ਖ਼ਸ਼ੀ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਵਰਤਾਰਾ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਵਾਪਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੀਆਂ ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਦਬਦਬਾ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। 18 ਕਾਂਡਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ੈਲੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੇਂਦਰ ਲੰਡਨ ਭਰੂਣ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰ ਦੀ 34 ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਬੋਕਾਨੋਵਕਸੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਨਰ ਆਂਡੇ ਰਾਹੀਂ ਅੱਠ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 96 ਤੱਕ ਭਰੂਣ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਭਾਵ ਕਿ ਇਕ ਆਂਡੇ ਤੋਂ 96 ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਆਂਡੇ ਤੋਂ ਇਕ ਹੀ ਬੱਚਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਸੈਂਟਰ ਅੰਦਰ ਬੋਤਲਾਂ 'ਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕੰਡੀਸ਼ਨਿੰਗ ਕਰਕੇ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਨਸਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵੀ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਾਲੇ ਸ਼ੌਂਕ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਸਲ ਨੂੰ ਇਕ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਗੋਲੀ 'ਸੋਮਾ' ਦੇ ਆਦੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਵਲਕਾਰ ਨੇ ਨਾਵਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਯਥਾਰਥਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਜਿੱਥੇ ਤਕਨੀਕ ਦੀਆਂ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬੜੇ ਸੂਖ਼ਮ ਅਤੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਵਿਅੰਗਆਤਮਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਾਵਲ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਵੱਲ ਵਧਦਿਆਂ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਮਾਨਵੀਂ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮਨਸੂਈ ਇਨਸਾਨੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ 'ਤੇ ਭਾਰੂ ਪੈਂਦਿਆਂ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦੇ ਕਥਾਨਕ ਦੀ ਬਣਤਰ ਐਨੀ ਪੀਡੀ ਹੈ ਕਿ ਵਾਕ-ਦਰ-ਵਾਕ ਨਾਵਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਰੌਚਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਉੱਧੜਦੀ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਪਾਠਕ ਸਵਾਦ-ਸਵਾਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਮੀਰੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਚਨਾ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਨਾ ਮਰਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ ਵਧਾਈ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਕਿਉਂਕਿ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਿਆਂ 'ਗਲ ਥਾਣੀਂ ਪਜਾਮਾ ਲਾਹੁਣ' ਵਰਗੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਸਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ ਵਰਗਾ ਸੁਚੱਜਾ ਅਨੁਵਾਦਕ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚਲੇ ਕੁਝ ਵਾਕ ਜੋ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਝੰਜੋੜਦੇ ਹਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਕੁਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। 'ਬਾਹਰਲੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਬਾਹਰ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਇਕ ਮਨ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਨਿੱਖਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਇੱਕੋ ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਲੰਘ ਕੇ ਖ਼ੂਨ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚਲਦੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਖੜ੍ਹਨਾ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੈ।' ਅਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਅਨੁਵਾਦਕ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਹਰ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
-ਸੁਖਮੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ
ਮੋਬਾਈਲ : 98149-65928
ਆਚਾਰੀਆ ਚਤੁਰਸੇਨ ਦੀਆਂ 21 ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਕਹਾਣੀਆਂ
ਅਨੁਵਾਦ : ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਗਰਾਓਂ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 275 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 175
ਸੰਪਰਕ : 99151-03490
ਆਚਾਰੀਆ ਚਤੁਰਸੇਨ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਨਾਮਵਰ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਚੰਗੀ ਪਕੜ ਹੈ। ਇਹੋ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਹਲੂਣਾ ਦੇਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਰੰਗਣ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵਿਲੱਖਣ ਅੰਦਾਜ਼ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ 'ਚ ਰੌਚਕਤਾ, ਉਤਸੁਕਤਾ, ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਗੁਣ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਠਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਕਿਤੇ ਵੀ ਅਕੇਵਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਰੌਚਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਬੜੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹੋ ਸਾਹਿਤਕ ਖ਼ੂਬੀਆਂ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਲਵਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਖਕ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਅਤੇ ਸੁਚੱਜਤਾ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਚੇਤੰਨ ਬੁੱਧੀ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 21 ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਡਿੱਗ ਰਹੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਨੰਗਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 'ਦੇ ਖ਼ੁਦਾ ਦੀ ਰਾਹ 'ਤੇ', 'ਅੱਬਾ ਜਾਨ', ਮੰਦਰ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ', 'ਨਵਾਬ ਨਨਕੂ' ਕਹਾਣੀਆਂ ਰਚਨਾਮਕ ਪੱਖੋਂ ਵਧੀਆ ਹਨ। 'ਕਹਾਣੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ' ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ੇ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਇਕ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕੌੜੀਆਂ ਸੱਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। 'ਸ਼ਰਾਬੀ ਦੀ ਗੱਲ' ਵਿਚ ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਠਾਠ-ਬਾਠ, ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨੂੰ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। 'ਹਲਦੀ ਘਾਟੀ ਵਿਚ' ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਾਤਰਾਂ 'ਚ ਮਾਰੂ ਜੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਗਾਂ, ਲੜਾਈਆਂ ਕਾਰਨ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਘਾਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੀ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੜਾਈਆਂ 'ਚ ਜਿੱਤ-ਹਾਰ ਉਪਰੰਤ ਸੰਧੀਆਂ ਤੈਅ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਿਵੇਕਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਪਾਤਰ ਉਸਾਰੀ, ਵਾਰਤਾਲਾਪ, ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਗੁੰਦਵੀਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਤਸੁਕਤਾ ਅਤੇ ਰੌਚਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਆਪਣਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ 'ਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।
-ਮੋਹਰ ਗਿੱਲ ਸਿਰਸੜੀ
ਮੋਬਾ. : 98156-59110
ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਲੇਖਕ : ਗੁਰਚਰਨ ਨੂਰਪੁਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ : ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਸਮਾਣਾ
ਮੁੱਲ : 90 ਰੁਪਏ, ਸਫ਼ੇ : 16
ਸੰਪਰਕ : 98550-51099
ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ 'ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ' ਗੁਰਚਰਨ ਨੂਰਪੁਰ ਦੀ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਕ ਟਾਪੂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਬਣੇ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਦੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਭਾਵ ਸੁਨਹਿਰੀ ਰੰਗ ਦੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਪੰਛੀ ਕੋਕਲੀ ਅਤੇ ਗੇਂਦੂ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਕੋਕਲੀ ਮਾਦਾ ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਗੇਂਦੂ ਨਰ ਪੰਛੀ ਹੈ। ਇਹ ਟਾਪੂ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਜੋ ਕਿ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਹਨ ਏਥੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਨਸਲ ਦੇ ਦੋ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਛੀ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚਿੜੀਆਘਰ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਵੇਖਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਓਧਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਭਾਵ ਕੋਕਲੀ ਅਤੇ ਗੇਂਦੂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਰਹਿੰਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਏਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਾਕੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਰੋਕਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਹ ਕੂੰਜਾਂ ਵਲੋਂ ਮਿਲੇ ਹੌਸਲੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਧਰਤ ਲੋਕ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਨ ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਘੁੱਗੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਹਮਦਰਦੀ ਜਤਾਈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੁਖੀ ਜੋੜੇ ਦਾ ਦੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਅਖੀਰ ਉਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਇਕ ਬੁੱਢਾ ਕਬੂਤਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਕੀਮ ਦੱਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਓ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੱਸ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਵੀ ਪੂਰੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜਾਨਵਰ ਜਿੱਥੇ ਬਹੁਤ ਵਫਾਦਾਰ ਹੈ ਉੱਥੇ ਇਸ ਦੀ ਸੁੰਘਣ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਖੀਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸਿਆਣਾ ਕੁੱਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੰਘਿਆ ਫੇਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਪਿਆ ਇਕ ਚਿੜੀਆ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਰੌਲਾ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਚਿੜੀਆਂ ਘਰ ਵਿਚ ਦੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਪੰਛੀ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰੋਂ-ਦੂਰੋਂ ਲੋਕ ਵੇਖਣ ਆਉਂਦੇ ਨੇ। ਕੁੱਤੇ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਸਕੀਮ ਲਾਈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਨਾ ਕਿਵੇਂ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਉਸ ਪਿੰਜਰੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗਾ ਜਦੋਂ ਪਿੰਜਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦਾਣਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪਿੰਜਰਾ ਜੋ ਵੀ ਆਦਮੀ ਖੋਲ੍ਹੇਗਾ ਮੈਂ ਉਸ ਤੇ ਝਪਟ ਪਵਾਂਗਾ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉੱਡ ਜਾਇਓ ਮੈਂ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪੇ ਕੰਧ ਟੱਪ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਵਾਂਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਓਸੇ ਤਰ੍ਹ
.jpg)
.jpg)
.jpg)
